Golubac
GOLUBAC
Opština Golubac nalazi se u severoističnom delu Srbije i Braničevskog okruga. Graniči se sa opštinama Veliko Gradište na zapadu i Kučevom na jugu.
Severnu granicu predstavlja reka Dunav, duž koje se proteže državna granica prema Rumuniji. Važna karakteristika geografskog položaja ove opštine jeste da se nalazi u kontaktnoj zoni jugoistočnog obodnog dela Panonskog basena i Karpatskog planinskog sistema, odnosno na obali reke Dunav kod ulaska u Đerdapsku klisuru.
Područje opštine zahvata prostor sliva Dunava, od njegovog ulaska u Đerdapsku klisuru pa do ušća Pesače u Dunav, u povrsini od 376 km2. Naseljenost prostora je vrlo retka, na kvadratnom kilometru živi samo 34 stanovnika, što se svrstava među 15 najređe naseljenih područja u Srbiji.
Grad Golubac smešten je na desnoj obali Dunava i udaljen je oko sto trideset kilometara od Beograda. Nalazi se između 44° 20’ i 44° 40’ severne geografske širine i 21° 30’ i 22° 00’ istočne geografske dužine po Griniču.
Pored reke Dunav najvažnija saobraćajnica je đerdapska magistrala, koja povezuje Golubac s opštinama Veliko Gradište i Požarevac, na zapadu, i Donji Milanovac i Kladovo na istoku.
Hidrografska mreža nije naročito razgranata. Oblast je ispresecana manjim rekama i potocima koje predstavljaju pritoke Dunava ili Tumanske reke, druge po veličini, posle Dunava. Od manjeg značaja su Guvanjski i Dedinski potok istočno od Golupca.
Rimljani su štiteći severne granice carstva u prvom veku naše ere, podigli utvrđenje sa obe strane reke, na mestu današnjeg grada Golubac, pod nazivom Vicus Cupae. Pisani podaci beleže da je u njemu oko 299. godine boravio car Dioklecijan.
U kasnijim burnim vremenima, u sukobima između Vizantije, Srba, Bugara i Mađara, rimsko utvrđenje je bilo u tolikoj meri porušeno da nije vredelo da se obnavlja pa je srednjovekovni Golubački grad podignut na brežuljku 4 km nizvodno od današnjeg naselja.
Za sada nije sigurno da li je podignut od strane Srba, Vizantinaca ili Mađara.
O nastanku imena grada postoji više legendi sa slicnom sadržinom. Najpoznatija je, ona koja govori o prelepoj princezi Golubini, koja je odbila udvaranje turskog paše. Za kaznu paša je naredio da se veže za pustu stenu koja je virila iz vode preko puta grada, da se pokaje. Po tome je i stena na kojoj je Golubina izdahnula i dobila ime “Baba kaj”, što na turskom znači “pokaj se”.
Stena je potopljena sa izgradnjom Đerdapske brane. Druga legenda kaže da je na ovom prostoru bilo puno golubova, zbog toga je i golub simbol grada i nalazi se na grbu opštine.
Ime Golubačkog grada se prvi put pominje u ugarskim poveljama iz 1335. godine, dok se u turskim pisanim izvorima pominje 1390. godine. Pretpostavlja se da je grad u vreme Kosovske bitke bio u srpskim rukama, a posle Kosovske bitke zauzeo ga je Bajazit I, krajem 17. i početkom 18. veka pripada Austrijancima, a sve do 1867. godine bio je pod vlašću Turaka.
Strateški izuzetno značajan, ima nepravilnu osnovu i bedeme koje prate konfiguraciju terena. Zbog efikasnije odbrane, grad je unutar bedema pregrađen i podeljen na nekoliko celina, a devet masivnih kula međusobno su povezane bedemom i raspoređene tako da brane grad kako sa kopna, tako i sa vode.
U donjem delu grada, na obali Dunava, nalazila se palata, a uzvodno od nje Turci su sagradili nisku osmostranu kulu da bi zaštitili grad sa zapadne strane i obezbedili pristanište. Glavni ulaz u tvrđavu bio je na zapadnoj strani.
Izgradnjom đerdapske magistrale probijeni su bedemi grada 1939. godine, dok je stari, srednjovekovni put vodio preko planinskih prevoja.
Prirodni položaj Golupca na ulasku u Đerdapsku klisuru stvara idealne uslove za sportove na vodi, tako da je Golubac i centar srpskog jedrenja.
Stalni blagi vetrovi i širina Dunava od 5,8 km omogućili su da Golubac ima najbolje uslove za jedrenje na reci u celoj Evropi. Tokom avgusta Golubac je domaćin mnogobrojnim jedriličarima iz zemlje i inostranstva. Svake godine jedriličarski savez Srbije i Turistička organizacija Golubac organizuje prvenstvo Srbije i Kup Golupca u jedrenju za sve kategorije jedrilica.
Od turističkih manifestacija treba pomenuti i “Golubački kotlić” koji se održava poslednje subote u julu i obuhvata takmičenje u kuvanju riblje čorbe i ribljih specijaliteta.
MANASTIR TUMANE I ISPOSNICA
ZOSIMA SINAJITA
Na 8 km od Golupca nalazi se čuveni manastir Tumane, posvećen Sv. Arhangelu Gavrilu, koji predstavlja jedan od vrednih kulturno - istorijskih spomenika opštine Golubac.
Potiče iz 14.veka i zadužbina je Miloša Obilića. Po predanju Miloš Obilić je sa ovih prostora krenuo u boj na Kosovu.
Za ime manastira postoji interesantno narodno predanje vezano za ime Miloša Obilića. Miloš je imao svoj dvorac u obližnjem selu Dvorište. Prilikom odlaska u lov slučajno je ranio isposnika Zosima Sinatija, koji je živeo u obližnjoj pećini. Tako ranjenog poneo ga u svoj dvor.
U jednom trenutku ranjeni starac je rekao Milošu: "Neka ti je oprošteno. Zlo mi nisi učinio namerno. Tu me mani, tu me mani", ponavljao je neprekidno. Miloš posluša ranjenog starca, spusti ga , a ovaj tu i izdahne. Da okaje greh, Miloš podiže zadužbinu – manastir u koji položi Zosimove mošti. Manastir je 1993. godine potpuno oslikan i obnovljen.
Isposnica Sv. Zosima na 2 km od manastira, je preuređena i prilagođena mnogobrojnim posetiocima.
SPOMEN ČESMA ZAVIŠI CRNOM
Despot Stefan Lazarević se obavezao da se Beograd, Mačva i Golubac, nakon njegove smrti vrate Ugarskoj koja će zauzvrat priznati njegovog naslednika.
Nakon smrti despota Stefana, ugarski kralj Žigmund dolazi u Srbiju da preuzme ugovorene teritorije, ali u međuvremenu Stefan Lazarević predaje Golubac vojvodi Jeremiji kao zalog za predhodno uzetu pozajmicu od 12 000 dukata.
Pošto mu nije vraćen dug, vojvoda Jeremija umesto kralju Žigmundu, Golubac predaje turcima bez borbe i 1428. godine dolazi do borbe između Ugara i Turaka. Pomoć za napad na Turke Žigmund je potražio od Poljaka. Više od šest hiljada vojnika je predvodio vitez Zaviša Crni iz mesta Garbova u Poljskoj.
U proleće 1428. godine iz novosagrađenog utvrđenja Laslovara krenuli su Ugari brodovima na Golubac. Međutim, turcima je stigla pomoć, pa su ugarski vojnici morali da se povlače.
Odstupnicu kralju Žigmundu štitio je lično Zaviša. Kada je kralj bio na sigurnom, nekoliko puta je slao brodove da izvuku poljskog viteza, ali je on odbijao da se povuče. Turci su ga zarobili, odsekli mu glavu, i poslali sultanu u Carigrad.
Na česmi kraj puta, na bronzanoj tabli, na srpskom i poljskom jeziku ispisani su osnovni podaci o Zaviši Crnom.
Primedbe i sugestije: MAIL
